Władysław
Łokietek. Młodszy brat Leszka Czarnego
przejął dziedziczne księstwo kujawskie,
myślac jednak
o zjednoczeniu ziem polskich. W
latach 1296 - 1300, po uzyskaniu drobnych
zdobyczy terytorialnych, opanował krakowska
dzielnice senioralną oraz księstwo
sandomierskie. Usunięty z Krakowa przez Waclawa
II,
zwrócil sie o pomoc do Wegrów i otrzymawszy
ją opanowal Malopolskę. Utracil jednak Pomorze
Gdanskie zabrane przez Krzyżaków. W 1311 r.
stłumił bunt mieszczan krakowskich, nastepnie
zdobyl Wielkopolskę. W 1320 r.
ten wyjątkowo
uparty i konsekwentny książę koronował się w
Krakowie. Fakt ten uważa się
za zakonczenie
okresu rozbicia dzielnicowego.
Bolesław,
książę, opolski, któremu nie tajno bylo,
jakie przedsiębrano srodki do zwalcznia go i
wypędzenia, dał posłom odpowiedz skromna i
pokorna. Powód przybycia swego do Krakowa
i opanowania miasta składajac na wójta i
mieszczan krakowskich, oświadczał, że sam nie
uczynił żadnego kroku nieprzyjacielskiego i
siebie niegodnego, albowiem do Krakowa przybyl za
namowa i prosba wójtam i tamtejszych mieszczan.
Gdy zaś wbrew obietnic, jakimi go łudzono, w
osiaganiu rzadów widzi przeciwności, chetnie
ustapi, nie chcac niczyjej obrazy ani krzywdy.
Jakoż nie czekał nawet skutu odpowiedzi,
obawiając się, aby książę Władysław
z swym
wojskiem nie otoczyl i nie zagarnął w niewole
lub do haniebnej zmusił ucieczki; ale zabrawszy
ze soba Alberta, wójta krakowskiego, i
niektórych mieszczan, którzy za swoje
przestepstwa lękali sie niehybnej kary, znajac,
jak ciężko zawinili, i nie mogac spodziewać
sie przebaczenia, wrócił do Opola gniewny i
zmartwiony, że uwierzył słowa rzecznego wójta
i mieszczan i na wstyd własny sromotę wdał
się w sprawę niewczesną opanowania miasta
Krakowa. Książę zas Władysław wszedł do
Krakowa z liczniejszym niż kiedy indziej
rycerstwa pocztem, wszystkie dochody wójtostwa
krakowskiego, opłaty z młynów, jatek,
sklepów, domów i innych miejsc, zamożne
składy mających, zabrał i do swojego
książęcego stolu przydzielił. Niektórych
zaś z mieszczan krakowskich, sprawców
i
przywódców buntu, na postrach i przykład dla
drugich, aby się podobnej wystrzegali zbrodni,
kazał pojmać i końmi wlóczyc po ulicach, a
potem wieszać albo w koło wplątać. Z domu
zaś sporzadził grodek i przy bramie sw.
Mikołaja wieże wybudował, w której straż
zbrojną osadził, aby przy pomocy swego gródka
i straży lud krakowski w wierności i
posluszeństwie snadniej utrzymal. Posadzono
także , acz, nie słusznie, Jana Muskate,
biskupa krakowskiego, z przyczyny iż był on
Ślązakiem z Wrocławia rodem, jakby świadomy i
współuczestnik rzecznej zdrady,
z wójtem
Albertem i mieszczanami krakowskmi był w zmowie
i zezwolił wyraźnie na usunięcie Władysława
Łokietka, a wprowadzenie Bolesława,
książęcia oploskiego; za co długie potem
znosił prześladowania na osobie, swojej i
dobrach swego Kościoła, ścigany nienawiścia,
a nawet więziony przez książęcia
Władysława, i nie mógł już więcej odzyskać
zamku i powiatu bieckiego, które mu byli Węgrzy
za rządów opata tynieckiego zabrali, acz
później z nich ustępili. Rzeczny zaś, Albert,
wójt krakowski, nie sądząc sie nawet w
mieście Opolu bezpiecznym, gdy i tam często tak
od samego książęcia, jaki i szlachty, i
mieszczan, za zdradziectwo, którego sie przeciw
swemu prawemu panu dopuścil, nie tylko
rozmaitego rodzaju obelg,
ale i długie
wycierpiał więzienie, pełen smutku i żalu
opuścił wreszcie Opole i udał się do Pragi,
kiedy z żona i dziećmi nędzne prowadził,
biedzac sie równie swym niedostatkiem, jak i
wyrzutami sumienia, a w czestych rozmowach
potępiając zbrodnie, którą był przeciw panu
i książęciu swemu Władysławowi Łokietkowi
popełnił."
Z Kroniki Królestwa Polskiego Jana
Dlugosza
